کێشەی خور عەبدوڵڵا بووەتە یەکێک لە ئاڵۆزترین دۆسییەکانی بەردەم پەیوەندییەکانی عیراق و کوێت، ئەم کێشەیە زیاتر بوو، كاتێك رێککەوتننامەی 29ی نیسانی 2012 بەمەبەستی چارەسەرکردنی کێشەكانی پاش هێرشی ساڵی 1990 و رێکخستنی کاروباری سنووری دەریایی لە نێوان هەردوو وڵات ئیمزاکرا.
 عیراق یاسای ژمارە 42ی ساڵی 2013ی بە زۆرینەی دەنگی ناو پەرلەمان پەسەند کرد، دواتر لە چوارچێوەی ماددەی 102ی نەتەوەیەکگرتووەکاندا پابەندێتی نێودەوڵەتی وەرگرت، دادگای باڵای فیدراڵی عیراق لە 19ی ئەیلولی 2023 رێكکەوتننامەی 2012ی هەردوو وڵاتی دژبەری دەستووری عیراق ناساند، دواتر دادگاكە لە نیسانی 2025دا، بڕیاری یەكلاكەرەوەی لەسەر دۆسییەكە بۆ 22ی حوزەیرانی 2025 دواخست، بەڵام نیگەرانییەكان زیاتر هەڵكشان، تاكو بەرەی ناڕازیی بە ئەنجامدانی خۆپێشاندانێك لە بەغدا ناوەڕۆكی رێککەوتنەکەیان رەتكردەوە، ئەمەش دەریخست کە هێشتا خور عبدوڵڵا لە ناوچەیەكی ئاڵۆز و قۆناغێكی هەستیاردایە.
پێشینەی مێژوویی قەیرانەكە
ریشەی قەیرانی خور عەبدوڵڵا دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1990 و هێرشی عیراق بۆ سەر کوێت، ئەم کێشەیە لە پەیامی ئاسایشی نەتەوەیەکگرتووەکانی ژمارە 833ی ساڵی 1993 سەرچاوەی گرتووە، کاتێك بەشێک لە سنووری دەریایی عیراق - کوێتی لە دوای هێرشی 1990 دیاری كرد، بەڵام دواتر رێککەوتننامەیەك لە 29ی نیسانی 2012 وەک وەڵامێکی تەکنیکی بۆ کێشەکانی دوای هێرشی 1990 ئیمزا کرا و لە 5ی کانونی یەکەمی 2013 لەلایەن هەردوو وڵاتەوە پەسەندكرا.
رەهەندە جیۆپۆلیتیکی، ئابووریی و سیاسییەکانی قەیرانەكە
رەهەندی جیۆپۆلیتیکی - شوێنی جوگرافی و بایەخی ستراتیژی: خور عەبدوڵڵا کەناڵێکی ئاویی گرنگە لە بەشی باکووری کەنداوی فارس، لە نێوان دوورگەکانی (بۆبیــــان و وەربە)ی کـــوێت لـــــەلایەك و دوورگــەی فاو لە عیراق لەلایەکی ترەوە، ئەم کەناڵە لە ناوخۆی عیراقدا ناوەندی (خور زوبەیر) دروست دەکات، کەناڵەکە پانتایی 12 میل و قووڵایی 4 بۆ 5 كم لەخۆدەگرێت، زیاتر لەوە پێگەی جوگرافی خور عەبدوڵڵا لە نێوان هێڵكاریی هێڵە ئاوییەكانی (2950’46.806”N)  دایە، کە لە باشووری پارێزگای بەسڕەوە نزیکە، بە جۆرێك كە چەندین بایەخی ستراتیژی بۆ عیراق هەیە لەوانە: 
*بایەخی ستراتیژی دەریایی: كەناڵەكە تاکە رێگەی سەرەکی عیراقە بۆ گەیشتن بە ئاوەکانی کەنداوی فارس، ناوەندێكە بۆ بەستنەوەی عیراق بە رێڕەوی بازرگانی جیهانی و کۆنتڕۆڵکردنی رێڕەوی کەشتیوانی لە ناوچەیەكی هەستیاری کەنداودا، جیا لەوە ناوەندێكە بۆ دوورکەوتنەوە لە تەنگەی هۆرمز و کاریگەریی و هەژموونی راستەوخۆی ئێران و نزیکی كەناڵەكە لە شارە گرنگەکانی باشووری عیراق وەک بەسرە و بەستنەوەیان بە رێگە بارزگانییەكانی دەرەوە.
*بایەخی ئابووریی و سامانی سروشتی، بە گشتی كەناڵەكە چەندین بایەخی ئابووریی گرنگی هەیە لەوانە: 
*گرنگی بەندەری ئوم قەسر: ئوم قەسری باکوور کە لە ساڵانی 1970دا دروستکراوە، بووە بە ناوەندی بەندەرە ئاوییەكانی عیراق، ئەم بەندەرە 14 لەنگەرگای هەیە و توانای مامەڵەکردنی لەگەڵ کاڵا و كۆنتەینەری گەورە هەیە.
*رۆڵی نەوت و وزە: پرۆسەی دەرهێنانی نەوت لە عیراق زۆرینەی لە بەندەرە ئاوییەكاندایە، کە بەشێکی گرنگی ئابووری وڵاتەکەیە، زیاتر لەوە بەندەرەكە لە بوارەكانی دەرهێنانی نەوت و بەرهەمەکانی پیترۆکیمیا بۆ بازاڕە جیهانییەكان سەرچاوەیەكی یەكجار گرنگە.
*لایەنە بازرگانییەكان: لە ساڵی 2023 دا بڕی (1,544,795TEU) کۆنتەینەری بازرگانی تایبەت بە (دانەوێڵە، ئۆتۆمبێل، کاڵای گشتیی) تێیدا مامەڵەی پێوە كراوە.
*كێڵگە نەوتییەکانی وەک (رومەیڵە و شێبە) لە نزیکیدان، كە تێكڕا بەشێکی گەورە لە داهاتی نیشتمانی عیراق دابین دەكەن.
کاریگەریی لەسەر پەیوەندییە
 ناوخۆیی و دەرەکییەکان
*کاریگەریی لەسەر سیاسەتی ناوخۆی عیراق: کێشەکە وایکردووە ناکۆکی قووڵ لەناوخۆی عیراقدا سەرهەڵبدات، کە بووتە هۆی دابەشبوونی هێزە سیاسییەکان و بەکارهێنانی قەیرانەكە وەکو کارتی فشاری سیاسی.
*کاریگەریی لەسەر پەیوەندییەکانی عیراق و کوێت: خۆی لە خراپبوونی پەیوەندییە دیپلۆماسییەكانی هەردوو وڵات و کەمبوونەوەی پرۆژە ئابوورییە هاوبەشەکان و دواخستنی رێککەوتنەکانی ئابووریی و وزە دەبینێتەوە.
*کاریگەریی لەسەر پێگەی ناوچەیی عیراق: قەیرانەكە كاریگەرییەكی كردەیی لەسەر لاوازبوونی رۆڵی عیراق لە یەکێتی عەرەب جێدەهێڵێت، ئەمە سەرەڕای کاریگەری نەرێنی لەسەر پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئەمریکادا.
*کاریگەریی لەسەر ئاسایشی ناوچەیی: قەیرانەكە كاریگەریی لەسەر زیادبوونی تەنگژەی سیاسی لە کەنداوی فارس و ئاسایشی گواستنەوەی نەوت دروست دەكات، و كاریگەریی نەرێنی لەسەر ركابەری نێوان هێزە ناوچەییەكانیش دەبێت.
بۆچی لەسەر خور عەبدوڵڵا ناکۆکی‌ هەیە؟
ناکۆکییەكانی لە دیدی عیراقییەكاندا، وەها كەوتنەوە گوایە عیراق دووچاری ملکەچی مامەڵەی نادادپەروەرانە هاتووە لە رێککەوتندا و مافی سروشتی خۆی لە دەستگەیشتن بە كەناڵە ئاوییەكان لە مەترسیدایە، ئەمەش بووتە هۆی لاوازکردنی سەروەریی خاكی عیراق، لەڕووی یاساییەوە بێمتمانەیی لەنێو دامەزراوەیەكی هەستیاری وەك ئەنجومەنی نوێنەران دروست دەكات، هەربۆیە قەیرانەكە ناکۆکییەکانی لەناوخۆی عیراقدا فراوانكرد، بەتایبەت، كە 194 پەرلەمانتاری عیراق دۆکیۆمێنتێکیان بەناوی (رێککەوتنی شەرمەزارکەری خور عەبدوڵڵا) ئیمزاكردووە، ئەم ناڕەزایەتییە ناوەندێكی دژایەتی فراوانی لە نێوان حزب و لایەنە سیاسییەكان و بەشێک لە هێزە شیعەکان و کۆمەڵە و رێکخراوە مەدەنییەكان خوڵقاند، دواجاریش فشاری جەماوەریی و ناڕەزایی رای گشتی عیراقی لێكەوتەوە، لەلایەكی ترەوە ناکۆکییەكان لەلایەنی كوەیتیدا، ترسە لە زیندووكردنەوەی دۆسییەی ساڵی 1990 و نیگەرانییە لە ئاسایش و سەروەریی خاك و دووركەوتنەوە لە پابەندبوون بە یاسای نێودەوڵەتی و رێککەوتنەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان.
کاریگەریی قەیرانەكە لەسەر حکومەت
کێشەی خور عەبدوڵڵا چەندین کاریگەریی نەرێنی لەسەر حکومەتی چوارچێوەی هەماهەنگی هەبووە، لە رووی سیاسییەوە بووەتە هۆی لاوازکردنی پشتگیری ناوخۆیی حكومەت و زیادبوونی فشار لەسەر بڕیارە سیاسییەكان، لەڕووی دیپلۆماسیییەوە زیان بە پەیوەندییەکانی عیراق و کوێت دەگەیەنێت و دەبێتە هۆی لاوازبوونی پێگەی عیراق لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و تەنانەت کەمکردنەوەی پشتگیری وڵاتانی هەرێمی، ئەمە سەرباری كاریگەرییە ئابوورییەكان لە لاوازكردنی بوارەكانی بازرگانی و وزە، لەگەڵ ئەوەشدا محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیران و کابینەکەی لە بابەتی خور عەبدوڵڵادا هەڵوێستێکی ناڕوونییان گرتوەتەبەر، سودانی لەلایەك هەوڵدەدات پابەندی بەڵێنە نێودەوڵەتییەکان بێت، لەلایەکی ترەوە ترسی لە زیانە ناوخۆییەكانە، بۆیە حکومەت هەوڵی راگرتنی هاوسەنگی دەدات، ئەم دۆخەش وایکردووە حکومەت نەتوانێت هەڵوێستی خۆی لەسەر قەیرانەكە بخاتەڕوو.
کێشەی خور عەبدوڵڵا تەنها کێشەیەکی سنووری نییە، بەڵکو رەنگدانەوەی قۆناغێکی نوێیە لە پەیوەندییەکانی عیراق و کوێت، هەمان کات رەنگدانەوەی ئاڵۆزییەکانی ناوخۆی عیراقیشە، ئەم قەیرانە ئەوە دەسەلمێنێت پاش زیاتر لە 30 ساڵ، کاریگەری هێرشی 1990 هێشتا لەسەر پەیوەندییەکانی هەردوو وڵات بەردەوامە، چارەسەری ئەم کێشەیەش پێویستی بە ویستی گفتوگۆی سیاسی هەردوو وڵاتەوە هەیە، پێویستە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەوڵی گەیشتن بە چارەسەرێکی بنچینەیی لە نێوان هەردوو وڵات بدات، ئەم کێشەیە فێرمان دەکات بەرژەوەندییە گشتییەکان دەتوانن بەهۆی سیاسەتی ناوخۆییەوە تێکەڵ و ئاڵۆز ببن، لە کۆتاییدا، چارەسەری کێشەی خور عەبدوڵڵا نەک تەنها بە سوودی هەردوو وڵاتە، بەڵکو بە سوودی ئاسایش و سەقامگیریی ناوچەی کەنداویشە.