حەیدەر مەنتك





ئەو تەمەنی تەنها چواردە بەهاربوو تێكەڵ بەكاری ڕێكخراوەیی سیاسی بوو، تێكەڵ بوونێك لێوانلێو لە دڵسۆزیی و پەرۆشی، تێكەڵ بوونێك بەئامانجی گەیشتن بەدەستكەوتی سیاسی و گەیشتن بەئاواتی مافەكانی نەتەوەیی، ئەو كادیرێك لەسەر ئەساسی دیسپلینی رێكخراوەیی ـ دۆكیۆمێنت، راپۆرت، گوێگرتن لەخوارخۆی و بەدواداچوونی مەیدانی بۆ كاروبارەكانی سنووری دەسەڵاتی، لەگەڵ سەرووی خۆی راستگۆ، شەفاف، لەڕوو. لەسەردەمی یەكێتی قوتابیانی كوردستان-دا، لەشارى هەولێر بەمانای وشە رەقەم بوو واتە كار و چالاكییەكانی ئەوەندە بەرچاو كاریگەر بوو ئۆرگانەكانی سەرووی خۆی سەرسام كردبوو.
لەئەیلولدا و لەساڵی(1974)دا، لە ئامادەیی كشتوكاڵی كەڵەك، ئەوەندە كاریگەری لەسەر خوێندكاران هەبووە دەیان خوێندكار لەگەڵ ئەو بەرەو شاخ چوون و بوونە پێشمەرگە. مەلا سڵێمان وەك ئەفسەر لە تۆپخانەی شۆڕش دەستبەكاردەبێ.
لەسەرەتای دروستبوونی كۆمەڵەی ماركسی لینینی"كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستان" لەشارى هەولێر پێشڕەوبوو، بۆ زانینی هەموو لایەك ماڵەكەی مەلا سڵێمان بارەگایەكی نهێنی كۆمەڵە بووە لەناوشار. ساڵی(1979) شەهید ئەندامی لیژنەی رێكخستنی كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستان بووە وەك هاوڕێیانی باسی لێوەدەكەن ئەوەندە چاونەترس و ئازا و بەهیممەت بووە گوێی بەهەڕەشە و ئاگاداركردنەوەی پیاوانی رژێم نەدەدا تا ئاشكرابوونی شانەیەكی رێكخستن و مەلا دەستگیر دەكرێت، بەڵام  دڵسۆزیی و ورەی پۆڵاینی ئەوەندە بەرزبووە تەنانەت وشەیەك نادركێنێ و دواتر بەر لێبوردنی گشتی دەكەوێ و ئازاد دەكرێ، بەڵام شۆڕش بۆ بەرژەوەندی سیاسی ئەوكاتی دەیهێڵنەوە تا ساڵی(1982) دەبێتە پێشمەرگە لە سنووری دەشتی هەولێر.
ناوبراو پێشمەرگەیەكی هێمن و قسەخۆش و رۆشنبیر، پێشمەرگەیەك ئازا بەئەزموون و بەتوانا. پێشمەرگەیەك تاسەرئێسقان دڵسۆز، بیركردنەوە و رەهەندی سیاسی مەلا سڵێمان زۆر جیاوازبوو، بینینی ئەو بۆ شۆڕش و كوردایەتی لەوپەڕی  متمانە و سەركەوتندابوو بۆ شۆڕشی نوێی گەلەكەمان، ئەو تەنها لە بواری پێشمەرگایەتی ئازاو شارەزا نەبوو، ئەو لەبواری كۆمەڵایەتی كادیرێكی بەئەزموون و بەدیقەت بوو. كامە كێشە و گرفت ئاڵۆزبا شەهید مەلا سڵێمانیان دەنارد بۆ چارەسەری، لەگەڵ توێژی جووتیاران پەیوەندییەكی باش و بەهێزی هەبوو، لەگەڵ دروستبوونی تیپی(85)ی بەڕانەتی شەهید مەلا دەكرێتە فەرماندەی"كەرت" پێشمەرگەكانی ئەم دەڤەرە دانیشتوانی سنووری ئەم گوندانەی بەڕانەتی گەواهی میهرەبانی ئەم مرۆڤە پاكە بەوەفایە دەدەن كە تەمەنی جوانی خۆی بۆ یەكێتی تەرخان كرد.
ئەوەی سەیری ژیاننامەی مەلا بكات دەبینێ شۆڕش و یەكێتی لەبەرلێهاتوویی بۆ سنوورە جیاجیاكان بۆ كارە جیاجیاكان زوو زوو گوازراوه‌تەوە، هۆكاری ئه‌وه‌ش بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ لەبەر بەئەزموونی مه‌لا بووه‌! لەساڵی(1987) دەكرێتە جێگری تیپی(86)ی دەشتی هەولێر، تا كشانەوەی پێشمەرگە بۆ سنوورەكان دواتر مەلا سڵێمان بۆ ماوەی(14) مانگ لەگەڵ شەهید رێباز و بورهانی سه‌عید سۆفی و جه‌لال ئیلنجاغی و ژمارەیەك پێشمەرگە و فەرماندەی تر بەپارتیزانی لەسنوورەكانی دەوروبەری هەولێر دەمێننەوە. خۆڕاگریی مەلاو ئەو هەڤاڵانە لەسەردەمی پارتیزانی خۆی لەخۆیدا گیانفیداییە، چاونەترسییە، بووێرییە، قارەمانییە. ئەوە بەس بەدەم خۆشە باسكردنی ئەگینا سەرەتاپای برسێتى و سەرما و سۆڵەیە، گەرمایە، دوورییە، بەڵام هەستی نیشتمانی و خۆشەویستی خاك و بڕیاری سیاسی یەكێتی بۆ مانەوەی پێشمەرگە لە خاكی كوردستان ئەمانە هەمووی خۆڕاگریی ئەم پارتیزانانە بوو بەڵێنی خۆیان تاسەر گەیاندەسەر تا بوونە رایەڵەی نێوان سەركردایەتی و خەڵكی بەشەرەفی هەولێر بۆ دەستپێكی راپەڕینی ساڵی(1991).
شەهید مەلا سڵێمان لە دوای راپەڕین چەندین پۆست و پلەی جیاجیای بینی چ لە حزب چ لە حكومەت. وەك چۆن لە شاخ سەركەوتووبوو بەهیممەت بوو خاوەن بڕیاربوو، لەسەردەمی حوكمڕانیش خاوەن ئیرادە و بەهێزبوو. ئەوەی باوەڕی پێی نەبوو لە بەرنامە و هزری مەلادا نەبوو شەڕی براكوژیی و شەڕی ناوخۆ بوو، كەچی لە واجبێكی نێوانگیریی و لیژنەی تەنسیق بەناحەقی لە(5ی ئایاری 1994) لە دەڤەری ئاكرێ شەهید دەكرێ و دەچێتە كاروانی نەمرانەوە.
هەزاران سڵاو بۆ گیانی پاكی شەهید مەلا سڵێمان و تێكڕای شەهیدانی بزوتنەوەی كوردایەتی.

ژیاننامه‌ی شه‌هید

ناوی تەواوی، سڵێمان عارەب ئیسماعیل، ناسراو به‌"مەلا سڵێمان" رۆژی(1/7/1955) له‌گوندی دەربەندی گۆمی سیانان له‌دایكبووه ‌و‌ له‌عه‌شره‌تی سیان-ه‌. خێزانداربووه ‌و خاوه‌نی حه‌وت منداڵه‌ به‌ناوه‌كانی"ئارەزوو، ساكار، هاوكار، هۆگر، سكاڵا، بەختیار، بەشدار".
سەرەتا لەگوندی دەربەند چۆتە بەرخوێندن، بەهۆی شاڵاوی حەره‌س قەومی گوندەكەیان بەته‌واوی خاپوور كراوە بۆیه‌ لەساڵی(1963) هاتۆتە هەولێر بۆ خوێندن. پاشان بەچەند قۆناغ ئامادەیی كشتوكاڵی لەئاسكی كەڵەك تەواوكردووە.
تەمەنی(14) ساڵ بووه‌، پەیوەندی بەیەكێتی قوتابیانی كوردستان-ه‌وه‌ دەكات، زۆر چالاكانە كارەكانی سه‌رشانی جێبه‌جێده‌كات.
ساڵی(1974) لەگەڵ سەدان خوێندكاری دەڤەرەكە دەبنە پێشمەرگە، مەلا سڵێمان دەكرێتە ئەفسەری تۆپخانەی شۆڕش، دوای نسكۆ دەگەڕێتەوە هەولێر و درێژە بەخوێندن دەدات و ئامادەی كشتوكاڵ تەواو دەكات.
ساڵی(1976) پەیوەندی دەكات بەكۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستان-ه‌وه‌، ماڵیان دەبێتە یەكێك لەشوێنە نهێنییەكانی ناوشار.
ساڵی(1979) دەبێتە ئەندامی لیژنەی رێكخستن، دوای ئاشكرابوونی شانەیەكی كۆمەڵە دەكەوێتە ژێرچاودێری ئەمنی هەولێر و دەستگیردەكرێت، بەڵام هەموو جۆرە ئەشكەنجە و ئازارێكی دوژمن ناتوانن كار لەورەی پۆڵاینی بكەن و نهێنییەكانی پێ بدركێنن و لەڕۆژی(16/8/1979) بەرلێبوردنی گشتی دەكەوێت.
ساڵی(1976) دەبێتە فەرمانبەر لە بەڕێوەبەرایەتی سەرژمێری هەولێر.
له‌ ساڵی(1982) ده‌بێته‌ پێشمه‌رگه‌و تا ئه‌و رۆژه‌شی شه‌هید ده‌بێت له‌ناو"یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان"دا، خه‌بات ده‌كات.
لە دوای دروستبوونی تیپی(85)ی بەڕانەتی دەبێتە فەرماندەی كەرت لە تیپی(85)ی بەڕانەتی.
ساڵی(1987) دەكرێتە جێگری تیپی(86)ی دەشتی هەولێر كە شەهید رێباز وەك فەرماندەی رەتڵی پارتیزانەكانی هەولێر دەستنیشانكرا، شەهید مەلا سڵێمان كرایە جێگری رەتڵ بۆ ماوەی(14) مانگ بەپارتیزانی مانەوە.
لەڕێكەوتی(14/7/1990) دەبێتە فەرماندەی بەتالیۆن.  
لە(25/11/1991) لە كۆنفرانسی ناوخۆیی بۆ كۆنگرەی یەكەمی"یەكێتی" لە ساڵی(1992) یەكەم دەنگی لەبازنەی دەڤەرەكە هێناوه‌.
لەدوای راپەڕینی ساڵی(1991) دەبێتە فەرماندەی(11)ی بەڕانەتی، پاشان دەكرێتە جێگری میحوەری هەولێر، لەساڵی(1992) دەكرێتە فەرماندەی فه‌وجی(2)ی ئامادەی هەولێر. لەیەكەم هەڵبژاردنی كۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەكانی هەولێر دەنگی یەكەمی هێناو دوای دروستبوونی مەڵبەندی(7)ی نەینەوا دەكرێتە جێگری مەڵبەند بۆ كاروباری عەسكه‌ری و لێپرسراوی كۆمیتەی باڵای پێشمەرگە دێرینەكانی ئاكرێ، له‌ ماوه‌ی ژیانی پێشمه‌رگایه‌تیدا سێجار برینداربووە.
ئەو چالاكی و نەبەردیانەی شەهید بەشداری تیاكردووە یان راستەوخۆ سەرپەرشتی تیاكردووە لەوانە، لەساڵی(1986) لەشەڕی بەرگریی لەسەركردایه‌تی، شەهید مەلا سڵێمان له‌ دابان و هه‌لاج زۆر بەسەختی برینداردەبێت و لەبەرسەختی بریندارییەكەی رەوانەی وڵاتی ئێران دەكرێت. ناوبراو بەشداری زۆربەی شەڕەكانی سنووری هەردوو مەڵبەندی(3)و(4)ی كردووە. سه‌رپه‌رشتی ده‌یان داستان و شه‌ڕی كردووه‌، لەڕزگاركردنی شاری هەولێر ساڵی(1991) رۆڵی كاریگەری هەبووە لەڕزگاركردنی كەركوك له‌و رزگاركردنه‌دا برینداربووە.
به‌داخه‌وه‌ له‌(5ی ئایاری 1994) له‌ ئاكرێ و زۆر ترسنۆكانه ‌و به‌دیلی و به‌ده‌ستی دژه‌ شۆڕش و نۆكه‌رانی دوژمنان، گه‌یشته‌ دوا پله‌ی مه‌ردایه‌تی و ئه‌م خه‌باتگێڕه‌ پاك و بێوێنه‌یه‌یان شه‌هید كرد.